İyi Yaşam (Wellbeing) Kültürü ve Pratiği
Özellikle sağlıkla, zindelikle, spor ve beslenmeyle ilgilenenlerin son zamanlarda sık karşılaştıkları iki popüler terim var: sağlık (wellness) ve iyi yaşam (wellbeing).
Wellness terimini Türkçe’de sağlık, esenlik şeklinde kullanıyoruz. Wellbeing ise benzer konularla ilgili olmakla birlikte, iyi olma, iyi hissetme haliyle daha yakından alakalı.
Sosyal medya kullanımındaki artış, farklı kültür ve disiplinleri tanımamıza yardımcı oldu. Pilates, yoga, meditasyon, dans, tai-chi, zumba gibi harekete dayalı disiplinler, vegan beslenme, alkali beslenme, aralıklı oruç, glutensiz beslenme gibi yeme içme alışkanlıkları popülerleşti. Psikolojik destek, koçluk hizmetleri, danışmanlık hizmetleri gibi zihinsel aktiviteler de hayatımıza girdi. Mutlu ve sağlıklı olabilmek için fiziksel, ruhsal ve zihinsel desteklerin bilinçli bir şekilde hayata geçirilmesi ve uzmanlarla çalışılması önemlidir. Bilgi çağının getirdiği kirlilik sonucu iyi yaşam/ wellbeing gerçekten ne demek ve bu kültürü nasıl en bilinçli şekilde adapte ederiz, bu yazıda buna bakmak istedik.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO), sağlık nedir sorusuna şöyle cevap veriyor: Sağlık, yalnızca hastalık veya sakatlığın olmaması değil, fiziksel, ruhsal, zihinsel ve sosyal açıdan tam bir iyi olma halidir. Demek ki sağlık kavramının içinde yer alıyor bu “iyi olma” hali. İyi oluş ruhsal ve zihinsel anlamda iyi olmayı da kapsadığı için psikoloji bilimi de önemlidir. Vücudumuzda eksik bir vitamin varsa bunu fark edip vitamin desteği almanın önemi yadsınamaz. Mental sağlığımız için atmamız gereken adımlar da en az vitamin desteği almak kadar önemlidir.
Wellbeing Kültürünün Tarihçesi
Hindistan’ın Vedik kültürüne dayanan 5000 yıllık metinlerinde iyi yaşamdan bahsedildiğini görüyoruz. Daha sonra Tibet tıbbı, Çin tıbbı, Antik Yunan Tıbbı da zihinsel, ruhsal ve fiziksel iyi olma yollarını inceler. 1600’lü yıllarda sağlıklı yaşam, iyi yaşam / wellbeing kavramları kullanılıyor. 1700’lerde bitkilerden elde edilen kürler sonucu homeopatik tedaviler başlıyor. 1800’lerde osteopati keşfedilerek vücuttaki ağrılara bütünsel bir yaklaşım başlatılıyor. 1800’lerin sonu dengeli beslenme ve diyet modellerinin çıktığı zamanlar. 1980’li yıllar itibarıyla sağlıklı yaşam/iyi yaşam hareketi ivme kazanmaya başlıyor. Yirminci yüzyılın sonlarında birçok şirket işyerinde sağlıklı yaşam programları geliştiriyor. Fitness ve spa endüstrileri de küresel olarak hızlı bir büyüme yaşıyor.
Günümüze geldiğimizde fitness ve spa aktiviteleri wellness olarak anılırken, meditasyon, bilinçli beslenme, bilinçli farkındalık, yoga gibi disiplinler wellbeing ile anılıyor.
İyi Yaşamın Olmazsa Olmazları
Her insanın eşsiz olduğunu unutmamalıyız. İnsan kendini tanımaya zaman ayırırsa bireysel olarak neye ihtiyacı olduğunu fark edebilir. Moda olduğu için bir yoga stüdyosuna üye olmak ya da sağlığımıza uygun olmadığını bilmeden bir yakınımızdan duyduğumuz için su orucu yapmak yerine önce kendi ihtiyaçlarımızı gözetmeliyiz. Sonra da genel geçer iyi yaşam/wellbeing önerilerini hayatımıza geçirmeliyiz.
İyi Yaşamı Mümkün Kılabilecek Pratikler
- Güne erken başlamak ve Japonların Ikigai felsefesinden ilham alarak her gün uyanmak için kendimize bir sebep bulmak,
- Kişisel hijyenimize ve bakımımıza zaman ayırmak,
- Doğru nefes almayı öğrenmek ve meditasyon disiplinini hayatımıza katmak,
- Stresle başa çıkabilmek için mindfulness (bilinçli farkındalık) çalışmalarını öğrenmek,
- Sağlık taramalarımızı ihmal etmemek, düzenli kan testi yaptırmak,
- Bireysel yaşamımıza uygun bir beslenme şekli geliştirmek,
- Gün içinde yeterli miktarda su içmek,
- Sevdiklerimizle kaliteli zaman geçirmek ve sevdiğimiz aktivitelere zaman ayırmak,
- Akıllı cep telefonumuzla geçirdiğimiz zamanı azaltmak,
- Gece 11’den önce yatağa girmek ve 12’den önce uyumuş olmak,
- Karanlık bir odada kaliteli uykuya 7-8 saat zaman ayırmak,
- Egzersizleri hayatımızda düzenli bir disiplin haline getirmek,
- Kişisel durumlar için koçluk, danışmanlık ya da psikolojik destek almak,
- İfade etmek: aklımıza geleni söylemeden önce kısa bir süre es vermek,
- Bahanelerimizi fark edip bu doğrultuda zaman yönetimi kurmak.
İyi yaşam/wellbeing iş dünyasında da yerini aldı. Pek çok işveren çalışanlarının pozitif hissetmesi ve verimliliği için yoga, meditasyon ve hobi atölyeleri gibi yenilikler deniyor. İş yaşamımızdaki verimi artıracak çalışmalarla iş hayatımızda da iyi yaşamı destekleyebiliriz.
Ünlü girişimci Biz Stone’un bir sözüyle bitirelim:
“Pozitif kültür, dikkatli ve farkındalıklı olmakla, birlikte çalıştığınız arkadaşlarınıza saygı duymakla ve empati yeteneğinizi geliştirmekle mümkündür.”.
Melis Zararsız